İlk Madde ve Malzeme Giderleri

Bu giderler DİREKT İLK MADDE VE MALZEME ve ENDİREKT İLK MADDE VE MALZEME olarak sınıflandırılır. Endirekt malzeme giderleri ise kendi içinde yardımcı malzeme ve işletme malzemesi olarak sınıflandırılır.

1 – Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri

Bir mamulle doğrudan ilişkilendirilebilen ilk madde/malzemelerin giderine, direkt ilk madde/malzeme gideri denir.

Belirli bir tek mamul ile özdeşleşmiş, o mamulle tanımlanabilen ilk madde/malze­melerin giderine, direkt ilk madde/malzeme gideri denir. İlk madde/malzeme gi­derlerinin bir alt sınıfı olarak düşünüldüğünde, direkt ilk madde ve malzeme gider­leri; hangi mamulle veya işle ilişkilendirilebildiği belirlenebilen veya o mamule, işe doğrudan aktarılabilen giderlerdir.

Örneğin; kereste gideri, mobilya mamulü için direkt ilk madde/malzeme gideridir. Ampul üretiminde kullanılan cam, bir binanın yapımında kullanılan tuğla, gömleğin kumaşı, söz konusu mamullerin direkt ilk madde/ mal­zemeleridir ve bunlar için yapılan giderler de direkt ilk madde/malzeme gideridir.

Bir mamulün temel ve fiziki yapısını oluşturan ilk madde/malzemelerden han­gi mamul için ne kadar tüketildiği herhangi bir dağıtım yapılmaksızın doğrudan belirlenebilen, aynı türdeki bir mamulden diğerine kullanılan ilk madde/malzeme miktarı değişmeyen ve bu nedenle giderinin de değişmeyeceği kabul edilen ilk madde/ malzeme giderlerine, direkt ilk madde/malzeme gideri denir.

Üreticiler, direkt ilk madde/malzemeyi tedarikçilerden alabileceği gibi, kendisi de üretebilir. Ayrıca, direkt ilk madde/malzeme; hiç işlenmemiş halde bir başka iş­letme tarafından, ilk olarak veya doğadan elde edilerek işletmeye getirilebilir. Di­rekt ilk madde/ malzemeler, bisiklet üretiminde gereksinim duyulan lastik gibi, dı­şarıdan satın alınarak üretimde kullanılacak parça, yarı mamul veya ara mamul ha­linde de olabilir. Bunların tümü için yapılan gider, direkt ilk madde/malzeme gi­deri olarak kabul edilir.

Bir mamulün direkt ilk madde/malzeme giderinin doğru olarak belirlenmesi için katlanılan fedakarlığın, direkt ilk madde/malzeme giderinin doğru olarak be­lirlenmesi ile sağlanacak faydadan daha yüksek olmaması gerekir. Aksi takdirde, mamul ile gider arasında doğrudan bir ilişki kurulması yerine, mamule dağıtım so­nucu ortalama bir gider tutarı yüklenir. Bu durumda, o ilk madde/malzeme gide­ri, direkt gider olmaktan çıkacaktır.

Üretimde kullanılan direkt ilk madde ve malzemeler 710 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERİ HESABINDA izlenir.

Özetle; Üretilen mamulün bünyesine girer, mamulün özünü(temel yapısını) oluşturur. Hangi ürün ya da ürün grubu için ne kadar kullanıldığı doğrudan saptanır ve mamulün maliyetine doğrudan yüklenir, örneğin elbise üretiminde kumaş, mobilya üretiminde sunta, tahta direkt ilk madde ve malzemedir.

2 – Endirekt Madde ve Malzeme Giderleri

Bir mamulle dolaylı olarak ilişkilendirilebilen yardımcı ilk madde ve işletme malzemesi giderine, endirekt madde/malzeme gideri denir.

Endirekt madde/malzemeler, mamulün temel yapısını oluşturmayan, buna karşılık nihai mamulün ortaya çıkarılabilmesi için gereksinim duyulan, ancak her mamul içinde ne kadar yer aldığının doğrudan doğruya belirlenebilmesi zor olan ilk mad­de/malzemelerdir. Bunların direkt ilk madde/malzemelere göre daha az kullanıl­ması söz konusudur. Endirekt ilk madde/ malzemenin her bir mamulün içindeki miktarı, mamulden mamule değişebilmektedir. Bu türdeki ilk madde/malzemele­rin giderine, endirekt ilk madde/malzeme gideri denir. Bunlar ya yardımcı maddelerdir ya da işletme malzemeleridir.

Sucuğun üretimi sırasında kullanılan baharat gibi ilk maddeler, yardımcı ilk madde olarak kabul edilebilir. Baharat, sucuk üretim tarifinde gerekli bir ilk mad­de olarak düşünülmüştür. Ancak, bir kilogram sucuğun içinde ne kadar baharat kullanıldığını belirlemek oldukça zordur ve baharat sucuğun temel yapısını oluş­turmaz. Bu nedenle, baharatın maliyeti endirekt ilk madde/malzeme gideri olarak kabul edilir.

Ayrıca, endirekt ilk madde/malzeme giderlerine işletme malzemeleri de gir­mektedir. Bu madde/malzemelerle de herhangi bir mamulün doğrudan ve bire bir ilişkilendirilebilmesi söz konusu değildir. Bu nedenle, üretim sürecinde kullanılan bir makinenin işletilebilmesi amacıyla kullanılan makine yağının gideri gibi gider­ler, endirekt madde/malzeme gideri olarak kabul edilir.

Kısacası, yukarıda açıklanan yardımcı madde unsurları ile işletme malzemesi unsurlarının giderleri, endirekt malzeme giderleri içinde yer alır.

Endirekt ilk madde/malzeme giderleri; üretim sürecinde kullan ılm ış fakat bir mamule doğrudan aktanlamayan madde/malzemelerin giderleridir.

Üretim fonksiyonuyla ilgili endirekt ilk madde/malzeme giderleri dağıtıma tabi tutularak mamulün maliyetleri içine konulur. Bir başka ifadeyle, endirekt ilk mad­de/malzeme giderleri, diğer genel üretim gideri unsurlarında olduğu gibi, dağıtıla­rak mamulün toplam maliyeti içine katılır.

Üretimde kullanılan endirekt malzemeler 730 GENEL ÜRETİM GİDERİ HESABINDA izlenir

Özetle; Hangi mamul ya da mamul grubu için ne kadar kullanıldığı doğrudan belirlenemez. Değer ve miktar olarak direkt malzemelere göre önemsizdir.

Endirekt malzeme ikiye ayrılır:

a- Yardımcı Malzeme: Üretilen mamulün bünyesine girer ancak mamulün özünü oluşturmaz, örneğin, elbise üretiminde kullanılan düğme, iplik; mobilya üretiminde kullanılan vida, tutkal gibi.

b- İşletme Malzemesi: Üretilen mamulün bünyesine girmez; ancak üretim için gereklidir. Örneğin, akaryakıt, temizlik malzemeleri, kırtasiye malzemeleri gibi.

UYGULAMA

Örnek :  ABC. A.Ş elbise üretimi işiyle uğraşmaktadır. 01/010/….  tarihinde 40.000 TL kumaş, 7.000 TL iplik, almıştır. Daha sonra 10.000 TL kumaş ve 5.000 TL iplik üretime gönderilmiştir

Üretime Sevk