Kasa bakiyesinin çok büyük meblağlarda olması durumunda bu paranın kasada olamayacağı ortaklar tarafından kullanılmış olduğu gerekçesiyle örtülü kazanç dağıtımı sayılarak cezalı tarhiyat uygulanabilir. Bu nedenle, kasa bakiyesinin işletmenin büyüklüğüne iş hacmine ve kasa işlemlerinin yoğunluğuna uygun miktarda olması gerekir.
Diğer bir ifadeyle işletmenin kasa bakiyesinin ticari teamüllere uygun miktarda bulunması gerekmektedir. Ticari teamüllere uygun olmayan para miktarının kasada bulunduran firmaların defter ve belgelerinin incelenmesi durumlarında kasada bulunan para ile ilgili vergi inceleme elemanları, faiz işletmekte ve bu faizin vergisini istemektedirler.
Şirketlerde kasa hesabının işin mahiyetine uygun olmayan ölçülerde hareket görmesi bu hesabın ortaklar tarafından kullanılarak para transferi yapıldığı şüphelerine veya açık satış yoluyla kasaya nakit girişi yapıldığı şeklinde de yorumlanabilecektir.
Şirketlerin günlük ihtiyaçları tutarındaki nakdin belirlenerek kasada tutulması, aşan kısımların bankalara mevduat olarak veya başka yatırımlarda değerlendirilmesi gerekmektedir.
Aksi takdirde işletmeler denetim sırasında kasa hesabı hareketleri ile, kasada tutulan paranın miktarı ve işletmenin ilişkili olduğu kişiler ve işletmelerle olan cari hesap hareketleri ile para transferleri 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 13/1-2 maddeleri uyarınca Transfer Fiyatlaması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı sayılması ile karşı karşıya kalabilir. Aynca aynı kanunun 12’inci maddesinin birinci fıkrasında ‘ Kurumların ortaklarından veya ortaklarla ilişkili olan kişilerden doğrudan veya dolaylı olarak temin ederek işletmede kullandıkları borçların, hesap dönemi içinde herhangi bir tarihte kurumun öz sermayesinin üç katını aşan kısmı, ilgili hesap dönemi için örtülü sermaye sayılır” denilmiştir.
Böyle durumlarda vergisel bir sorunla karşılaşmamak için fazla paranın işletme sahiplerine mal edilmesi ve normalin üstündeki kasa bakiyelerine adat uygulaması yaparak faiz işletilmesi ve bu faizinde vergilendirilmesi gerekmektedir.
Kasa hesabına adat yapılmadığı durumlarda
- Re’sen KDV ve Vergi ziyaı
- Re’sen Kurumlar Vergisi veya Gelir Vergisi ve Vergi Ziyaı
- Özel usulsüzlük
- Re’sen Stopay Gelir Vergisi ve Vergi Ziyaı
Cezaları aynı anda kesilmektedir.
UYGULAMASI
1- Adat yöntemiyle faiz hesaplaması yapılırken önce Ticari teamüllere uygun işletmenin kasasında bulundurması gereken tutar belirlenmeli.
2- TC Merkez bankası tarafından ilan edilen reeskont veya avans işlemlerinde uygulanacak faiz oranı belirlenmeli.
3- Adat Faiz Tutarı: Gün x Kredi Tutarı x Faiz Oranı / 36.000 formulü ile tutar belirlenmeli.
4- Belirlenen tutara % 18 KDV uygulanmalı.
5- Muhasebe kaydı yapılmalı. Elde edilen gelir faiz gelir 679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar Hesabı takip edilmesi uygundur.
DİKKAT.. BMSV tabi değildir.
Örnek: Ticari teamüllere uygun işletmenin kasasında bulunması gereken tutar 6.000 TL dir. Avans işlemlerinde uygulanan faiz oranı ise % 10 dur ( Hesaplama kolaylığı adına 10 olarak verilmiştir. )
| Tarih | Kasa Bakiyesi | Kasada Olması Gereken | Kasa Fazlası | Gün | ADAT Faizi ( % 10 ) |
| 31/01Devir | 50.000 | ||||
| 01/02/2017 | 50.000 | 6.000 | 44.000 | 1 | 12.22 |
| 11/02/2017 | 60.000 | 6.000 | 54.000 | 10 | 150.00 |
| 20/02/2017 | 71.000 | 6.000 | 55.000 | 9 | 137,50 |
| 28/02/2017 | 42.000 | 6.000 | 36.000 | 8 | 80,00 |
| 379,72 |
Adat Faiz Tutarı= Gün x Kredi Tutarı x Faiz Oranı / 36.000
Adat Faiz Tutarı= 1 x 44.000 x 10 / 36.000 = 12.22 TL
Adat Faiz Tutarı:= 10 x 54.000 x 10 / 36.000 = 150,00 TL
Adat Faiz Tutarı:= 9 x 55.000 x 10 / 36.000 = 137,50 TL
Adat Faiz Tutarı:= 8 x 36.000 x 10 / 36.000 = 80,00 TL
Toplam: 379,20 TL
Örnek olarak hesaplama mantığını izah etmek için yukarıdaki tablo sadece aylık hesaplanmıştır. Ancak hesaplama 3,6,9 veya 12 aylık dönemler halinde olabileceği gibi aylık dönemler halinde de olabilir.
Mad. No | AÇIKLAMA | BORÇ | ALACAK |
131 Ortaklardan Alacaklar Hs 679 Diğer Ol.Dışı Gelir Hs 391 Hesaplanan KDV Hesabı | 447,45 . . | . 379,20 68,25 |
