Üretim Faaliyetlerinde İşçilik Hesapları ve Kayıtları

Üretim faaliyetinde kullanılan işçilikler  Direkt işçilik ve Endirekt işçilik olmak üzere ikiye ayrılır. 

a – DİREKT İŞÇİLİK: Direkt işçilik maliyeti, “üretilen mamullere doğrudan doğruya yüklenebilen ve mamulün temel yapısını oluşturan, ilk madde ve malzemenin biçimini, yapısını ve niteliğini değiştiren maliyetlerdir.

Bir başka tanıma göre de direkt işçilik maliyetleri; “esas üretim gider yerlerinde ortaya çıkan ve ilk madde ve malzemeyi şekillendiren, onun mamul hâline getiril­mesini sağlayan ve üretimde doğrudan çalışanlara ilişkin işçilik maliyetlerini açıklar. Direkt işçilik maliyetleri, mamul maliyetlerine dahil edilmektedir ve ma­muller ile aralarında doğrudan ilişki kurulabilmektedir. Bu işçilik maliyetleri ayrıca üretilen mamullerin hangisine ait olduğu kolaylıkla tespit edilebilen ve izlenebilen, herhangi bir dağıtım anahtarına gereksinim duyulmadan ve çalışan işçi başına çalışma süresi kolaylıkla ölçülebilen maliyetlerden meydana gelmektedir.

Örneğin; Bir kon­feksiyon fabrikasında dikiş makinaları operatörüne, bir inşaat şantiyesinde beton döken işçilere, bir mobilya fabrikasında mobilya montajı yapan, bir makine fabri­kasında profili ve saçı kesen işçilere ödenen ücretler direkt işçilik niteliğindedir.

Direkt işçilik maliyetleri, Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği Tekdüzen Hesap Planı 7/A seçeneğinde “ 720 Direkt İşçilik Giderleri Hesabı’nda izlenirken 7/B seçeneğinde “ 791 İşçi Ücret ve Giderleri Hesabı’nda izlenmektedir

b – ENDİREKT İŞÇİLİK:  Endirekt işçilik maliyeti, “Mamullerin üretiminde kullanılan, direkt işçilik dışında kalan ve bu mamullere doğrudan doğruya yüklenmeleri olanaksız olan işçilik maliyetleri’ne denir. Endirekt işçilik maliyetleri; “yardımcı işçilik maliyetleri’ ve “yö­netici işçilik maliyetleri’ olmak üzere ikiye ayrılır.

Yardımcı işçilik maliyetleri, üre­tim faaliyetlerinin düzenli biçimde sürdürülmesine yardım eden işçilik olup, bakım ve onarım işçileri, kapıcı ve çırak vb. personele ödenen işçilik maliyetlerinden olu­şur.

Yönetici işçilik ise; üretim faaliyetlerini yöneten ustabaşı, gözlemci, atölye şe­fi vb. kişilere ödenen maliyetlerden oluşmaktadır.

Endirekt işçilik maliyetleri ile üretilen mamullerin arasında direkt ilişki kurmak mümkün olmadığından bu giderler mamuller maliyetine bazı dağıtım anahtarları ya da dağıtım yöntemleri aracılığıyla dağıtılarak yüklenebilmektedir.

Endirekt işçilik maliyetleri hem esas üretim hem de yardımcı üretim gider yerle­rinde oluşabilmektedir. Esas üretim gider yerlerinde ortaya çıkan endirekt işçilik maliyetleri, üretim faaliyetlerinde bir fiil çalışmayan ustabaşı, postabaşı ve nezaret­çi gibi yönetici işçilik ve direkt işçilere destek veren ve katkı sağlayan kalfa ve çı­rak gibi yardımcı işçilik maliyetlerinden oluşmaktadır. Yardımcı gider yerlerinde or­taya çıkan işçiliklerin tamamı endirekt işçilik maliyeti olarak ifade edilebilmektedir.

Esas üretim gider yerlerinde ortaya çıkan yardımcı işçilik maliyetlerinin mamul­le doğrudan ilişkisini kurmak, genellikle, söz konusu olmaz ya da mamullerle iliş­kilerini kurmak elde edilecek faydadan daha fazla maliyete neden olabilir. Bunla­rın esas üretim gider yerlerinde üretilen mamullerle doğrudan ilişkilerini kurmak genellikle mümkün değildir. Bu nedenle, bu tür işçilik maliyetleri, endirekt işçilik maliyetleri olarak kabul edilir.

Özetle, “direkt işçilik maliyetleri dışında kalan üretimle ilgili olan işçilik mali­yetleri endirekt işçilik maliyeti’ olarak kabul edilmektedir.

Endirek işçilik maliyetleri, Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği Tekdü­zen Hesap Planı 7/A seçeneğinde “ 730 Genel Üretim Giderleri Hesabı’nda izlenir­ken, 7/B seçeneğinde “ 791 İşçi Ücret ve Giderleri Hesabı’nda izlenmektedir

ÜRETİMDE ÇALIŞAN İŞÇİLERİN MALİYET UNSURLARININ DİREKT YA DA ENDİREKT AYRIMI

ÜRETİMDE ÇALIŞAN İŞÇİLERİN MALİYET UNSURLARININ AYRIMINA İLİŞKİN ÖZEL DURUMLARDAN BAZILARININ İNCELENMESİ

a.Boşa gecen zaman için ödenen ücretler:

Boşa geçen zaman işletmenin önleyebildiği bir nedenden kaynaklanmışsa (iş tanımındaki ve talimatlarındaki hatalar, rutin bakım-onarım için üretimin durdurulması…) bunun için ödenen ücretler 730 Genel Üretim Gideri Hesabında izlenir.

Boşa geçen zaman işletmenin önleyemediği bir nedenden kaynaklanmışsa (grev, doğal afetler, enerji kesintisi…) bunun için ödenen ücretler 680 Çalışmayan Kısım Gider Ve Zararları Hesabı’nda izlenir.

Örnek: Bir işçi bir günde normal olarak 8 saat çalışmaktadır; ancak çalışma gününde bir saatlik zaman boşa geçmiştir. Saat ücreti 25 TL’dir.

• Üretimde çalışma ücreti= 7 saat  x 25 TL = 175 TL
• Boşa geçen  zaman ücreti= 1 saat  x 25 TL = 25 TL

Boşa geçen zaman işletmenin önleyebildiği bir nedenden kaynaklanmışsa yevmiye kaydı şöyle olur.

Boşa geçen zaman işletmenin önleyemediği bir nedenden kaynaklanmışsa yevmiye kaydı şu şekilde olacaktır.

b.Fazla Çalışma Karşılıında Ödenen Ek Zamlar:

Normal çalışma saatleri dışında yapılan çalışmalara ödenen ek ücretlere fazla çalışma ödemesi denir.

Fazla çalışma, belirli bir siparişin yetişmesi için yapmıyorsa ve bu fazla   çalışmanın    yarattığı maliyet artışı müşteri tarafından kabul ediliyorsa, fazla çalışma için ödenen ek zam 720 Direkt İsçilik Giderleri Hesabından izlenir.

Fazla çalışma kapasite eksikliği nedeniyle üretim darboğazını aşmak üzere yapılıyorsa, fazla çalışma için ödenen ek zam endirekt işçilik kabul edilir 730 Genel Üretim Giderleri hesabında izlenir.

Bu kısımda dikkat edilmesi gereken en önemli konu ise; üretimde çalışan işçilerin fazla çalışma ücretlerinin  720 Direkt İsçilik Giderleri Hesabında izleneceğidir. ( Fazla çalışma ücretinin ve fazla çalışma ek zammının farklı olduğu unutulmamalıdır.)

Örnek: Bir işçinin normal çalışma süresi günde 8 saattir. İşçi normal çalışma gününde toplam 10 saat çalışmıştır. Saat ücreti 30 TL ve fazla çalışma %50 zamlı ödenmektedir.

• Normal ücret: 8 saat x 30 TL = 240 TL
• Fazla çalışma ücreti : 2 saat x 30 TL = 60 TL
• Fazla çalışma ek zammı: 60 TL x 0,50 = 30 TL
• Hak edilen günlük Ücret: 330 TL

Fazla çalışma bir siparişin yetiştirilmesi için yapılmışsa fazla çalışma için ödenen ek zam direkt isçilik kabul edilir. 

Fazla çalışma işlerin genel sıkışıklığından kaynaklanmışsa, fazla çalışma için ödenen ek zam endirekt işçilik sayılır

Kaynak: www.Muhasebex.com
( Bu makale kaynak gösterilip ve aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır )